TİFTİK KEÇİSİ VE SİİRT BATTANİYESİ

Ülkemizde yetiştirilen Tiftik Keçisinin varlığı gittikçe azalmaktadır. İç Anadolu iklimine uygun olduklarından dolayı Ankara’da yetiştirilen ve diğer adı Ankara keçisi diye anılan tiftik keçileri Güneydoğu Anadolu bölgesinde’ Siirt ve Mardin’de yetiştirilmektedir. Siirt’te Siirt battaniyeleri yapılmakta ve ününü salmaktadır, yapılan el emeği battaniyeler keçinin yapağısından yapıldığı için yetiştirilen Tiftik keçisi ve Siirt battaniyesi bütünleşmiştir.

Tiftik, ultravioyole ışınlarını geçirmeyen, nem çeken, ısıya dayanıklı kir tutmayan, boyanabilen, dokuma sanayisinin en önemli ve vazgeçilmez ham maddesidir.

Tekstil ve triko sanayisinde kaybedilmemesi gereken bir ham madde olarak bay - bayan giyimde, döşemelik kumaş, dekoratif açıdan battaniye, halı, şal, atkı, kilim, keçe, yorgan, yastık, patik, yelek gibi ürünlerin yapımında kullanılmaktadır. Cumhuriyet öncesinde çadırların üzerine kapatılmak için örülür veya tiftikten direk çadır örülürdü.

Tiftik Keçisinini Özellikleri:

• Keçi tiftikleri tamamen beyazdır, iklim özelliğine göre ana renk değişikliği görülmektedir.
• Hayvanın yapağısı (kılı), uzun ve kıvrımlıdır.
• Tiftik keçileri özellikle yapağısı için yetiştirilir.
• Verim olarak en değerli hazine tiftiğidir.
• Bir keçiden ortalama 1-2 kilo tiftik elde edilir.
• Derisi ince ve eti lezzetlidir.
• Irkının farklı olmasından dolayı, diğer keçilerde olan, keçiye has ’koku’ bulunmamaktadır.
• Sütü sağılmaz çünkü , ancak oğlaklarına yetebilecek kadar süt verir. Ayrıca sağılan tiftik keçilerinin tiftik kalitesi de düşer. Bu da tiftik keçisi ve Siirt battaniyesinin ömrüyle indekslidir. Tiftik keçisi ne kadar genç olursa Siirt battaniyesi o kadar uzun ömürlü olur.

Keçinin kılı ne kadar ince, uzun, sık kıvrımlı, esnek ve parlak olursa, işlenmesi o kadar kolay, ortaya çıkan el emeği de bir o kadar olur. Esneklik tiftiğin dayanıklılığını gösterir. Genç keçilerde yapağı oldukça ince, esnek, uzun ve kıvrımlıysa yaşlı keçilerde yapağı o kadar kalın, kısa, sert ve kalitesizdir. Bu sayılan özellikler ortaya çıkarılacak ürün açısından çok büyük önem arz eder. Aksi takdirde birinden biri kalitesiz olursa ortaya çıkarılacak ürününün de kalitesi düşmüş olur. Bu yüzden bu işin pirleri keçileri özenle satın almakta veya yetiştirmektedir.

Tiftiğin önem verilen özelliklerinden bir tanesi de parlaklıktır. Tiftik keçisi ve Siirt battaniyesi ne kadar bütünleşmiş olsa da elde edilen tiftikler, triko yapımında, el örgüsü eldiven, şapka, atkı, hırka, çorap vb. eşyaların yapımında da kullanılır.

Kış soğuğunda gerçek yün olduğundan dolayı çok sıcak tutar.

Bunun yanı sıra tiftik keçisi ve Siirt battaniyesi köylülerin işine “akrep kapanı” olma özelliğiyle de yaramıştır. Köylüler yere, özellikle kapı girişine keçi kılından yaptıkları kilimleri, battaniyeleri veya keçeleri sererek, akrepleri uzaklaştırmışlar. Akrebin serilen keçeye adım atmasından itibaren, tiftik kılları karın bölgesindeki organları rahatsız etmeye veya gıdıklamaya başlar. Akrep panikler ve kaçmaya çalışır ve uzun olan tiftiklere kendisini istemeden de olsa dolamaya başlar. Bir müddet sonra evlerine veya çadırlarına giremeden hareketsiz ve etkisiz hale gelmiş olur. Tiftik keçisi ve Siirt battaniyesi atalarımızdan bırakılan güzel bir el emeği mirasıdır.